هورمون رشد، اهمیت و اختلالات مرتبط
حتما تا به حال با این سوال رو‌به‌رو شده‌اید که هورمون رشد (GH) یا سوماتوتروپین چیست؟ باید بگوییم که هورمون رشد یک هورمون پپتیدی است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود. هورمون رشد نقش مهمی در رشد، توسعه و عملکرد سلول‌ها در انسان دارد. این هورمون علاوه بر کودکان در بدن بزرگسالان نیز ترشح می‌شود و مقدار آن در طول زندگی تغییر می‌کند.
رشد یک پروسه پیچیده دارد و تنظیم آن برعهده سیستم غدد و متابولیسم بدن انسان است. همانطور که می‌دانید غده هیپوفیز یکی از اجزای سیستم غدد و متابولیسم بوده که وظیفه ترشح هورمون رشد را دارد. هورمون رشد ترشح شده به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن دستور می‌دهد تا رشد به صورت هماهنگ و مرتب انجام شود.
انواع هورمون‌ها در بدن انسان از غدد مختلف ترشح می‌شود و با تنوع بسیاری که دارند باعث هماهنگی و نظم در ساختار بدن می‌شوند. بنابراین افزایش و کاهش این هورمون‌ها باعث بوجود آمدن مشکلات مختلف می‌شود، هورمون رشد نیز یکی از این هورمون‌هاست.
هورمون پپتیدی که با نام هورمون رشد می‌شناسیم از ۱۹۱ اسید آمینه ساخته شده و تشکیل یک پلی‌پپتید داده است. این پلی پپتید با نام علمی سوماتوتروپین شناخته می‌شود. ترمیم سلول‌ها، رشد و تکامل بدن از مهمترین وظایف هورمون رشد است.
وظایف هورمون رشد
وظایف اصلی هورمون رشد عبارتند از:
1.رشد بافت‌ها و استخوان‌ها:
تحریک رشد استخوان‌ها و بافت‌های مختلف بدن و نقش کلیدی هورمون رشد در بهبود توانایی و عملکرد ورزشی، رشد عضلانی، قدرت عضلانی و عملکرد صحیح ماهیچه‌ها از نقش‌های مهم هورمون رشد است. هورمون رشد باعث افزایش سنتز پروتئین و تجدید سلول‌ها می‌شود. این اثرات باعث بهبود و تقویت بافت‌ها می‌شود.
2.انرژی و متابولیسم:
در طول زندگی و بعد از دوره بلوغ نیز هورمون رشد می‌تواند سبب افزایش تجزیه و تحلیل چربی و افزایش سطح قند خون می‌شود. هورمون رشد به بدن کمک می‌کند که به جای ذخیره چربی، از انرژی ذخیره شده در چربی‌ها استفاده کند.
3.تنظیم تراز گلوکز:
هورمون رشد می‌تواند با تنظیم تولید گلوکز از کبد و بهبود مقاومت به اثرات انسولین، اثرات قابل توجهی روی میزان قند خون بگذارد.
4.تقویت سیستم ایمنی:
هورمون رشد می‌تواند با تحریک تولید گلبول‌های سفید خون، نقش مثبتی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. کمبود هورمون رشد و کاهش ترشح آن ممکن است در هر سنی رخ بدهد. بنابراین در بزرگسالان نیز می‌توان شاهد اختلال در هورمون رشد باشیم.
5.تاثیر بر عملکرد مغز:
وجود هورمون رشد برای عملکرد طبیعی مغز بسیار مهم است و باعث افزایش حافظه و عملکرد شناختی انسان می‌شود.
در کل، هورمون رشد نقش چندگانه و متعددی در تنظیم فعالیت‌های بدنی دارد و تأثیرات گسترده‌ای بر روی سلامت و عملکرد بدن انسان دارد. نقص در تولید یا عملکرد هورمون رشد می‌تواند منجر به مشکلات رشد در کودکان، کمیابی استخوان‌ها، و مشکلات جسمی دیگر شود. اما افراز بیش از حد هورمون رشد نیز ممکن است به اختلالاتی مانند افزایش حجم قلب یا بیماری‌های مرتبط با غده هیپوفیز منجر شود.
اختلالات مرتبط با هورمون رشد
بوجود آمدن مشکل در میزان ترشح هورمون رشد تنها محدود به سنین کودکی و نوجوانی نیست. بلکه در بزرگسالی نیز می‌توان شاهد کاهش یا افزایش هورمون رشد در افراد مختلف باشیم.
تشخیص و مدیریت اختلالات هورمون رشد توسط پزشکان متخصص غدد درمانی (اندوکرینولوژیست) انجام می‌شود. درمان ممکن است شامل مصرف هورمون رشد مصنوعی یا داروهای مرتبط با هورمون رشد باشد، و در برخی موارد جراحی نیز ممکن است لازم باشد.
دلایل مختلفی وجود دارند که موجب اختلال در ترشح HGH می‌شوند. از علل ساده آن می‌توان به چاقی و عدم تحرک، رژیم غذایی، سبک زندگی و عوامل ژنتیکی و بیماری‌های زمینه‌ای مختلف اشاره کرد. همه این‌ها می‌توانند موجب بروز نقص در تولید و ترشح این هورمون رشد در بدن شوند.
اختلالات هورمون رشد ممکن است به دلیل مشکلات در تولید یا عملکرد هورمون رشد (GH) ایجاد شوند. برخی از این اختلالات شامل موارد زیر می‌شوند:
1.کوتاه قدی:
این اختلال به دلیل کمبود تولید هورمون رشد در دوران کودکی خصوصا از سه سالگی به بعد ایجاد می‌شود و باعث کوتاه قدی می‌شود. تأخیر در بلوغ نیز از دیگر عوارض کاهش تولید هورمون رشد است. همچنین اختلالات ژنتیکی یا مشکلات در ساختار غده هیپوفیز نیز می‌تواند باعث کاهش تولید و ترشح هورمون رشد شود.
2.کوتاه قدی در بزرگسالی (کوتاه قدی هورمونی):
این حالت ناشی از کمبود هورمون رشد در دوران بزرگسالی است. ممکن است به دلیل ضعف عملکرد غده هیپوفیز یا مشکلات در هورمون رشد باشد. در افراد بزرگسال با کاهش ترشح هورمون رشد شاهد افزایش تجمع چربی‌ها خصوصا در اطراف کمر هستیم. همچنین اضطراب و افسردگی و دوری از دیگران می‌تواند از عوارض آن باشد. زمانی که هورمون رشد در افراد بزرگسال کمتر تولید شود باعث حساسیت بالا به گرما و سرما می‌شود. آن‌ها تجمع چربی بالا و توده عضلانی کمی خواهند داشت.
3.اختلال در تولید هورمون رشد:
ممکن است غده هیپوفیز به دلیل تومورها، آسیب‌ها یا دیگر مشکلات از تولید کافی هورمون رشد خودداری کند. در کودکان اگر با کاهش تولید هورمون رشد رو‌به‌رو باشیم، ممکن است به دلیل نقص ژنتیکی بوده یا اکتسابی باشد. کودکانی که دارای شکاف کام‌اند با کاهش تولید هورمون رشد مواجه هستند. آسیب‌هایی که امکان دارد به جنین قبل از تولد حین بارداری یا زایمان برسد نیز بی‌تاثیر بر هورمون رشد نیستند.
ضربه شدید به سر، مننژیت در کودکان، آنسفالیت، تومورها و… از دیگر عوامل اکتسابی در دوران کودکی و عدم تحرک و اضافه وزن زیاد همراه با بیماری‌هایی که به غده هیپوفیز آسیب می‌رسانند همگی در نهایت منجر به کاهش تولید هورمون رشد می‌شوند.
4.اختلال در عملکرد هورمون رشد:
در برخی موارد، هورمون رشد در بدن تولید می‌شود اما به دلیل مقاومت بدن به آن (مقاومت به هورمون رشد) نمی‌تواند اثر خوبی بگذارد.
5.سندرم تجزیه و تحلیل زیاد چربی (Lipodystrophy):
این اختلال می‌تواند به کوتاه قدی و اختلال در تولید هورمون رشد منجر شود.
افزایش هورمون رشد معمولاً به وسیله روش‌های مختلف مثل استفاده از هورمون رشد مصنوعی (سوماتوتروپین) انجام می‌گیرد. این ماده معمولاً به صورت تزریق تحت نظر پزشکان برای درمان کوتاه قدی در کودکان یا برای ترمیم عضلات در بزرگسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تزریق هورمون رشد تهیه شده از گاو که در گذشته، هورمون رشد از مخلوط خون گاوها به دست می‌آمد و به عنوان تزریق مصنوعی استفاده می‌شد. این روش به دلیل مشکلات ایمنی و اخلاقی از کار افتاده است.
استفاده از داروهای تحریک هورمون رشد نیز می‌تواند به تولید و ترشح هورمون رشد کمک کنند. برخی داروها ممکن است بر روی سیستم هورمون رشد اثرگذار باشند و تحریک ترشح هورمون رشد را افزایش دهند.
تغذیه مناسب و ورزش می‌تواند به بهبود سطوح هورمون رشد کمک کند. خصوصاً در مراحل رشد کودکان و نوجوانان بسیار اثر گذار است. هرچند افزایش هورمون رشد به طریق مختلفی امکان پذیر است، اما استفاده از هورمون رشد بدون نیاز پزشکی و در شرایط غیر پزشکی ممکن است با عوارض جانبی جدی همراه باشد و تحت نظر متخصص غدد و متابولیسم باید انجام شود.
معرفی بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس
در این بخش از مقاله می‌خواهیم به معرفی پزشکان متخصص غدد و متابولیسم در شهر بندرعباس بپردازیم تا در صورت نیاز به مراجعه به آن‌ها براحتی بتوانید آدرس و شماره تلفن را در دسترس داشته باشید.
1. دکتر میترا ظریف کار
دکتر ظریف کار فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی) در شهر بندرعباس است. ایشان مشکلات تیروئید، قند خون، مشکلات هورمون رشد، کنترل کوتاه قدی و بلند قدی در کودکان و نوجوانان و… را برطرف می‌کند.
آدرس : بندرعباس، خیابان سید جمال الدین اسد آبادی، نرسیده به چهار راه فاطمی، ساختمان پزشکان شریف، طبقه چهار، واحد ۱۰
شماره تلفن: 07633383436
2. دکتر میترا کاظمی جهرمی
دکتر کاظمی جهرمی بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس است. کم کاری و پر کاری تیروئید، دیابت، غدد مختلف بدن، مشکلات قد و هورمون رشد همگی توسط دکتر جهرمی درمان خواهند شد.
آدرس: بندرعباس، خیابان سید جمال الدین اسد آبادی، کوچه بینش 7.مجتمع رایا، طبقه 6، واحد 9
شماره تلفن: 07632211483
3. دکتر حسینعلی خوارزمی
دکتر خوارزمی فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم کودکان (اندوکرینولوژی کودکان) در شهر بندرعباس است و به درمان کودکان با مشکلات غدد مانند تیروئید، قند خون، مشکلات هورمون رشد و… می‌پردازد. این پزشک با تجربه سال‌هاست توانسته با درمان اصولی خود رضایت اکثر بیماران را جلب نماید.
آدرس: بندرعباس، گلشهر شمالی، خیابان اتوبوسرانی، ساختمان پزشکان ارم، طبقه 5
شماره تلفن:07633634345
4. دکتر سیده فرزانه موسوی
دکتر موسوی بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس است. رفتار خوب حرفه‌ای با بیماران و توضیح درست بیماری به آنان باعث جلب اعتماد شده و رضایت مراجعه کنندگان را بدست آورده است.
آدرس: بندرعباس، حدفاصل میدان شاه حسینی و چهارراه فاطمی، جنب زمین ورزشی اتحاد ،ساختمان مهر طبقه سوم
شماره تلفن: 07632210147
5. دکتر لادن حاجی عبدالرسولی
دکتر حاجی عبدالرسولی فوق تخصص غدد و متابولیسم و متخصص داخلی در شهر بندرعباس است و به درمان بیماران مبتلا به تیروئید، دیابت، هورمون رشد و مشکلات کوتاه قدی و بلند قدی و… می‌پردازد.
آدرس: بندرعباس، خیابان مرادی، ساختمان پارسیان، طبقه اول
شماره تلفن:07632235724
6. دکتر مرضیه منصوری
دکتر منصوری بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس است. ایشان بیماری‌های غدد(دیابت و تیرویید)، ریه، گوارش و کبد، خون و کلیه را درمان می‌کند.
آدرس: بندرعباس، بلوار سید جمال الدین اسد آبادی، حدفاصل سه راه پلنگ صورتی و چهارراه مرادی، روبروی داروخانه دکتر امیر زاده، ساختمان آرش، طبقه 4
شماره تلفن: 07632236494
7. دکتر معصومه خیراندیش
دکتر خیراندیش بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس است. ایشان به درمان انواع بیماری‌های غدد مانند تیروئید، اختلال‌های متابولیک، یائسگی، پوکی استخوان، دیابت، اختلالات هورمون رشد و… می‌پردازد و از محبوبیت بالایی میان مراجعه کنندگان برخوردار است.
آدرس: بندرعباس، خیابان شریعتی (شاه حسینی سابق)، حد فاصل بین میدان شریعتی و چهارراه فاطمیه، کوچه جاودان 11، ساختمان پاکدامن، طبقه 1، کلینیک دیابت گامرون
شماره تلفن: ۰۷۶۳۲۲۱۰۱۳۸
8. دکتر امیر رضا گوهریان
دکتر گوهریان فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم در شهر بندرعباس است. ایشان به معالجه انواع بیماری های غدد مانند دیابت، تیروئید کم کار و پر کار، اختلالات هورمون رشد، پوکی استخوان، یائسگی و… می‌پردازد. از شماره تماس این پزشک اطلاعی در دسترس نیست بهتر است برای تعیین نوبت به صورت حضوری به مطب ایشان در بندرعباس مراجعه کنید.
آدرس: استان هرمزگان، شهر بندر عباس، چهار راه فاطمیه ،طبقه فوقانی بانک کشاورزی، ساختمان پزشکان هرمز، طبقه ۲
شماره تلفن:___
9. دکتر سمانه پرویز
دکتر پرویز بهترین متخصص غدد و متابولیسم در بندرعباس است. درمان بیماران دیابتی، کم کاری و پرکاری تیروئید، اختلالات هورمون رشد، مشکلات یائسگی، پوکی استخوان و… به دست توانمند این پزشک درمان خواهند شد. بسیاری از بیماران از اخلاق خوب و برخورد باحوصله پزشک رضایت زیادی داشتند.
آدرس: کلینیک تخصصی و فوق تخصصی کودکان بندرعباس، گلشهر شمالی
شماره تلفن:___
10. دکتر محمد صالح محمودی
دکتر محمودی فوق تخصص بیماری‌های غدد درون ریز و متابولیسم (اندوکرینولوژی) در شهر بندرعباس است و به درمان انواع بیماری‌های غدد مانند تیروئید، دیابت، هورمون رشد، پوکی استخوان و… می‌پردازد. این پزشک باتجربه ۲۳ سال فعالیت در کادر درمان توانسته رضایت بالایی از سوی بیماران دریافت کند.
آدرس ۱: بندرعباس، محل کار: بندر لنگه -بیمارستان شهید بهشتی بندر لنگه
آدرس۲: بندر لنگه، مطب: بندر لنگه خیابان انقلاب جنب آزمایشگاه سینا ساختمان فرجمندی
شماره تلفن: 07644221401__09173641465
سخن پایانی
کاهش رشد و کوتاهی قد از جمله مشکلات مهمی است که در کودکان و نوجوانان ممکن است رخ بدهد بنابراین برای کنترل و رفع آن باید حتما تحت نظر پزشک متخصص کودکان یا پزشک متخصص غدد و متابولیسم بود. با انجام آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی می‌توان سطح هورمون رشد را در خون سنجید و پس از آن درمان را آغاز کرد. کاهش یا افزایش غیر طبیعی هورمون رشد باعث بوجود آمدن عوارض مختلف خواهد شد.
